'Heimwee naar eenvoud' door: Gerda Baeyens / 4 november 2006
Een beetje onwennig stond er kwart voor acht, zaterdagavond 4 november een rij wachtenden voor de ingang van de Sint-Servatiuskerk. Gewapend met kussens waren ze klaar voor wat een aparte beleving leek te worden: een bijna drie uur durende stille film over het leven in La Grande Chartreuse, het meest strenge klooster binnen Europa. De lichten werden gedoofd, zelfs de schijnwerpers buiten waren voor de gelegenheid buiten werking gesteld. Binnen en buiten een warme koesterende duisternis, het lampje boven de nooduitgang en het godslampje vormden samen met het filmdoek de enige bron van licht. De film ‘Into great silence’, begon in doodse stilte. Geen inleidend gesprek van Jac deze keer. De stilte sprak voor zichzelf en behoefde geen toelichting.
Wat volgde was één groot poëtisch visueel portret van hoe kloosterlingen vandaag de dag nog steeds leven volgens oude rituelen en gewoontes. Een leven dat voor het overgrote deel bestaat uit bezinning, bidden, eenzaamheid en stilte. Een leven waar elke handeling weloverwogen en gestileerd verloopt, waar niets zomaar gebeurt, waar de meest elementaire zaken van het leven teruggebracht worden tot wat ze oorspronkelijk ook betekenden: elementaire onderdelen van het leven. Een leven waar je het unieke van elke sneeuwvlok nog opmerkt. Een leven dat gekenmerkt wordt door dankbaarheid voor wat het leven biedt. Waar je ongetwijfeld nog geniet van praten met elkaar omdat de schaarse momenten dat je met elkaar praat een weldadige afwisseling zijn met de stilte waar je voor gekozen hebt. Een leven waarin eenieder een duidelijke rol of taak heeft ten dienste van de gemeenschap. Je zou het bijna een vorm van leven kunnen noemen die wij waarschijnlijk decennia geleden ook kenden maar die door de steeds sneller wordende evolutie geen kans van overleven had. Een leven waar ik bijna met heimwee naar terugverlangde. Althans dat gevoel had ik tijdens de film. Het verbaasde me dat zo’n honderdvijftig mensen samen in een bijna serene stilte bijna drie uur lang zaten te kijken naar de schoonheid van stilte en traagheid. Ik heb trouwens nooit begrepen waarom traagheid tot een van de zeven hoofdzonden wordt gerekend. In mijn ogen is traagheid vandaag de dag een kwaliteit die slechts weinigen van nature hebben, een kleinood dat je moet koesteren wanneer je het ontmoet. Zaterdagavond zag je een aantal mannen die hun leven wijden aan de trage schoonheid van een leven vol gebed en toewijding.
Na een tijdje schakelt ook je eigen lichaam over op een lagere versnelling: je ademhaling wordt trager, je wordt loom en laat de dingen gebeuren, je laat de beelden over jou heen komen en soms balanceer je op de grens van bewustzijn en semibewustzijn. Op een van die momenten merkte ik plots het mariabeeld op dat in het duister gehuld een paar meter achter het filmdoek stond en ik bedacht dat ik tot dan toe nooit beseft had hoe passend en terecht het beeld daar stond. Blijkbaar is het echt zo dat je dingen pas opmerkt als alles rondom en in jou, stil geworden is. Stilte is een veel krachtiger medium dan ik ooit voor mogelijk had gehouden. ‘Into Great Silence’ bevestigde wat ik nog niet zo lang weet namelijk dat stilte behaaglijk kan zijn en vooral de stilte die je deelt met diegene van wie je houdt. Vroeger vond ik stilte beangstigend en confronterend.
Wat mij ook ontroerde was de beginnende glimlach op het gelaat van de broeders die soms een minuut lang naar de camera keken. Sommigen wat onwennig en bevreemd, anderen onbewogen en stoicijns. Nog anderen met het begin van wat je krullende mondhoeken zou durven noemen wat het begin van een glimlach doet vermoeden. Zo weinig spectaculair maar zo veelzeggend, arm aan woorden maar rijk aan gevoel en warmte. Het kinderlijke onbevangen genieten van elkaars capriolen in de sneeuw. Zo zuiver, zo echt, zo zeldzaam. Bijna oneigentijds, bijna van een andere dimensie.
Ik heb genoten van dit filmisch pareltje en ik denk dat ik er nog vaak aan zal terugdenken. Dat de bevlogen inzet van de filmclub het mogelijk maakte dat we deze intens mooie en beklijvende film in een dergelijk kader als de kerk mochten aanschouwen is iets waar we alleen maar dankbaar voor kunnen zijn.
En laat ons vooral het kostbare geschenk van stilte en eenvoud, wat meer gaan waarderen en koesteren.